Na tym eta­pie celem sta­nie się koło pod­bie­gu­no­we, a dokład­niej, kra­ina zwa­na „Davvi­sáp­mi”, urze­ka­ją­ca zorza­mi polar­ny­mi, lodow­ca­mi, cią­gną­cy­mi się poza hory­zont łąka­mi oraz ośnie­żo­ny­mi gór­ski­mi szczy­ta­mi. Póź­ną jesie­nią, gdy już do tej kra­iny dotrze­my, w sąsiedz­twie Par­ku Naro­do­we­go Sarek roz­bi­ję swój mały obóz tra­per­ski. To wła­śnie tam przy­stą­pię do budo­wy cha­ty z bali i podej­mie­my wyzwa­nie prze­trwa­nia zimy trwa­ją­cej kil­ka mie­się­cy, wio­dąc tym samym suro­we, pro­ste życie tra­per­skie – na mia­rę daw­nych lat. Przez pierw­sze tygo­dnie, zado­wa­la­jąc się miesz­ka­niem pod bre­zen­to­wym płót­nem i zapa­chem roz­pa­lo­ne­go ogni­ska, roz­pocz­nie­my wyzwa­nie od budo­wy chat­ki z bali, posił­ku­jąc się wyłącz­nie mate­ria­łem dostęp­nym na miej­scu. Suche, strze­li­ste świer­ki posłu­żą za mate­riał budul­co­wy po ścię­ciu sie­kie­rą, żegna­jąc się następ­nie z korą usu­wa­ną przy pomo­cy kla­sycz­ne­go ośni­ka. Docię­te piłą bale zosta­ną ścią­gnię­te na plac budo­wy, by tam – dzię­ki tra­dy­cyj­nym cie­siel­skim narzę­dziom – połą­czyć się w nową całość. Na wyko­na­nie samej chat­ki będzie­my mie­li jedy­nie kil­ka tygodni! 

Nie obej­dzie się też bez kon­tem­pla­cji nie­po­wta­rzal­ne­go pięk­na zorzy polar­nych i ośnie­żo­nych szczy­tów gór­skich. Wcze­sną wio­sną kolej­ne­go roku, gdy tyl­ko zaczną top­nieć śnie­gi i lody, a słoń­ce na zeni­cie będzie gościć znacz­nie dłu­żej niż zimą pod­czas nocy polar­nej, roz­pocz­nie­my dal­szy etap naszej wędrów­ki. Bez­kre­sną laso-tun­drą popły­nie­my w kie­run­ku „Nuortesápmi”, obsza­ru Lapo­nii poło­żo­ne­go na obsza­rze Fin­lan­dii oraz Rosji. Kra­iny jezior, bagien, lasów i bez­lud­nej tun­dry. Więk­szość tego obsza­ru to nizi­ny, a mimo to, trud­no tu zna­leźć teren pła­ski. Licz­ne są za to ska­li­ste lub kamie­ni­ste, nie­wy­so­kie pagór­ki, mię­dzy któ­ry­mi leżą roz­le­głe bagni­ska i tor­fo­wi­ska. Region ten jest poło­żo­ny na pół­noc od koła pod­bie­gu­no­we­go, a przy tym pod­da­ny wpły­wom cie­płe­go prą­du mor­skie­go Golf­sztro­mu, cha­rak­te­ry­zu­jąc się bar­dzo zmien­ną pogo­dą. W górach może to ozna­czać nagłe wichu­ry i opa­dy śnie­gu w środ­ku lata, ale na nizi­nach gro­zi raczej tyl­ko desz­czo­wą niżo­wą pogo­dą. W obu nato­miast przy­pad­kach będzie­my przy­go­to­wa­ni na nagłe i sil­ne wia­try. Zmia­na warun­ków może nastą­pić nawet w kil­ka­na­ście minut! Zmien­ność pogo­dy ma też swo­ją dobrą stro­nę. Żaden bowiem stan pogo­dy, tak­że tej kiep­skiej, nie trwa zbyt dłu­go. Każ­de­go nie­mal dnia będzie­my mogli liczyć na kil­ka godzin cie­pła pozwa­la­ją­ce­go wysu­szyć się po czę­stych, ale na ogół bar­dzo krót­ko­trwa­łych opadach. 

To jed­nak nie koniec tajem­ni­czych wąt­ków; w latach 50 XX wie­ku, w miej­scu tym roiło się od tury­stów. Tak­że alpi­ni­stów, któ­rych marze­niem było dosta­nie się na sam szczyt Angwun­da­sczorr. Ten pozo­stał jed­nak nie­osią­gal­ny – jed­na z ówcze­snych prób zdo­by­cia szczy­tu pochło­nę­ła dwie śmier­tel­ne ofia­ry. Lokal­na pra­sa odno­to­wa­ła, że po tej kata­stro­fie resz­ta alpi­ni­stów w pani­ce ucie­kła z miej­sca zda­rze­nia. Po ochło­nię­ciu nie umie­li racjo­nal­nie wyja­śnić, dla­cze­go tak postą­pi­li. Opo­wia­da­li, że gdy w szcze­li­nie ska­ły przez chwi­lę uka­za­ła im się jakaś syl­wet­ka, momen­tal­nie prze­ra­zi­li się i ucie­kli. Następ­nie latem 1965 r. czte­rech tury­stów zagi­nę­ło w tej doli­nie bez śla­du. Wsz­czę­to poszu­ki­wa­nia, któ­re trwa­ły aż do mro­zów. Naj­pierw usta­lo­no teren posto­ju z porzu­co­nym namio­tem, ośmio­ma para­mi porwa­nych butów i ple­ca­ka­mi. Póź­niej ratow­ni­cy zna­leź­li reszt­ki ludz­kich ciał obgry­zio­nych przez zwie­rzę­ta; nie uda­ło się jed­nak usta­lić przy­czy­ny śmier­ci. Parę lat póź­niej, w doli­nie zna­le­zio­ne zosta­ły zwło­ki jede­na­stu osób – wer­sja ofi­cjal­na gło­si, że wszy­scy zatru­li się grzy­ba­mi. Tajem­ni­czych przy­pad­ków doty­czą­cych tego miej­sca jest znacz­nie wię­cej. Naukow­cy wysu­wa­ją róż­ne hipo­te­zy – jed­ni mówią o ukry­tym w tun­drze źró­dle ciepl­nej ener­gii, któ­ra potra­fi wpły­wać na orga­nizm i psy­chi­kę czło­wie­ka; inni twier­dzą, że w miej­scu tym żyje Yeti, czę­sto łączo­ny z opo­wie­ścią o Kuj­wie.

Jest to rze­ka o jed­nym z naj­więk­szych prze­pły­wów w tym rejo­nie, nie­zwy­kle uroz­ma­ico­na i pły­ną­ca w bar­dzo zróż­ni­co­wa­nych typach kra­jo­bra­zu. Pły­nąc nią, moż­na podzi­wiać zarów­no gór­skie wido­ki, bagni­stą laso­tun­drę, by na koń­cu zwie­dzić ozdo­bio­ne kli­fa­mi, fior­do­po­dob­ne zatocz­ki Morza Bia­łe­go. Wyzwa­nie sta­no­wić będą wyso­kie trud­no­ści tech­nicz­ne się­ga­ją­ce stop­nia WWIV, dla­te­go też – dla moż­li­wo­ści podzi­wia­nia jej pięk­na – będą doko­ny­wa­ne obno­ski trud­nych miejsc. Kolej­ne set­ki kilo­me­trów szla­ku wio­dą przez „Nuortesápmi”, a dokład­niej, Kare­lie w czę­ści Rosyj­skiej, któ­ra sta­no­wi jeden z naj­zim­niej­szych regio­nów euro­pej­skiej czę­ści Rosji. Rosyj­ska głu­bin­ka, czy­li głę­bo­ka pro­win­cja, kra­ina jezior, bliź­nia­czo podob­na do sąsied­niej Fin­lan­dii, a jed­nak dia­me­tral­nie inna. Są tu zarów­no bez­kre­sy bez ludzi, hodow­cy reni­fe­rów, jak i Pomor­cy – rosyj­ska lud­ność osia­dła tu wie­ki temu. Są zarów­no świę­te miej­sca Saamów, jak i pra­wo­sław­ne pustel­nie i mona­sty­ry liczą­ce sobie kil­ka­set lat. Na prze­strze­ni kil­ku tysię­cy lat mie­sza­ły się tu dwie kul­tu­ry – rdzen­na, ugro­fiń­ska kul­tu­ra karel­ska oraz napły­wo­wa, sło­wiań­ska kul­tu­ra rosyj­ska, co stwo­rzy­ło nie­po­wta­rzal­ną etno­gra­ficz­ną mie­szan­kę. Rytm życia wyzna­cza­ją tu pory dnia i roku, jak­by przy­ro­da i czło­wiek sta­ły się tu jed­no­ścią. Towa­rzy­szyć nam będą bia­łe noce, o któ­rych pisa­li Pusz­kin, Brod­ski czy Dostojewski. 

Po nasy­ce­niu się Rosyj­ską czę­ścią Lapo­nii nastą­pi czas przy­go­to­wa­nia się do ostat­niej zimy w kra­inie Saamów, czy­li oko­li­cach Guossán. Podob­nie jak ubie­głej zimy, roz­bi­ję swój mały obóz tra­per­ski i przy­stą­pię do budo­wy cha­ty z bali, roz­po­czy­na­jąc w ten spo­sób suro­we i pro­ste życie tra­per­skie. Tak­że i tym razem, na wyko­na­nie samej chat­ki będzie­my mie­li jedy­nie kil­ka tygo­dni, by zdą­żyć przed nadej­ściem trud­nej, obfi­cie śnież­nej zimy. Kolej­na zima będzie nie tyl­ko cza­sem podej­mo­wa­nia dzia­łań, któ­re omó­wi­łem już poprzed­nio; będzie też następ­ną, świet­ną oka­zją do jesz­cze bliż­sze­go pozna­nia kul­tu­ry Saamów w czę­ści Fiń­skiej. Po kil­ku mie­sią­cach śnież­nej i mroź­nej zimy, wyru­szy­my na ostat­nie set­ki kilo­me­trów ku kra­inie tysią­ca jezior – Järvi-Suomi, żegna­jąc się tym samym ze świa­tem Saamów. Ogra­ni­czo­na od pół­no­cy i połu­dnia wała­mi moren czo­ło­wych Sal­paus­sel­kä, roz­iskrzo­na słoń­cem plą­ta­ni­na ponad 55 tys. polo­dow­co­wych jezior, nie­ska­zi­tel­nie czy­ste wody w oto­cze­niu ogrom­nych świer­ko­wych lasów… to wszyst­ko razem two­rzy magicz­ny kra­jo­braz i zna­ko­mi­te warun­ki żeglu­go­we. Jezio­ra te cha­rak­te­ry­zu­je nie­wiel­ka głę­bo­kość, co spra­wia, iż latem szyb­ko się nagrze­wa­ją, a zimą natych­miast pokry­wa je lód, two­rząc nie­po­wta­rzal­ny, baj­ko­wy pej­zaż. Wystę­pu­ją tam krót­kie, boga­te w wodę rze­ki z licz­ny­mi bystrza­mi i wodo­spa­da­mi. Tysią­ce jezior połą­czo­nych kana­ła­mi skła­da­ją się na ide­al­ną sieć szla­ków wod­nych, tak więc – korzy­sta­jąc z oka­zji – zbu­du­je­my Wydrze żagiel, i delek­tu­jąc się wido­ka­mi oraz snu­jąc kolej­ne pla­ny, poże­glu­je­my aż do Hel­si­nek, gdzie będzie cze­kać na nas kolej­na wiel­ka przygoda.