Traperska Sobota

Czło­wiek uwię­zio­ny w wiel­kiej beto­no­wej dżun­gli zapo­mniał już daw­no, czym jest praw­dzi­wy kon­takt z natu­rą. Przy­pię­ty do tele­fo­nu zwy­czaj­nie nie potra­fi dostrzec pięk­na ota­cza­ją­ce­go go świa­ta. Nie mówi­my tu o week­en­do­wym leśnym obo­zo­wa­niu, czy nie­dziel­nym wypa­dzie do par­ku naro­do­we­go, ale o praw­dzi­wym kon­tak­cie czło­wie­ka z jego natu­ral­nym śro­do­wi­skiem i mecha­ni­zma­mi w niej działającymi.

Ist­nie­ją w kul­tu­rze dwie wizje kon­tak­tu z natu­rą. Pierw­sza to dro­gie wyciecz­ki, w trak­cie któ­rych oglą­da­my sta­ran­nie wyse­lek­cjo­no­wa­ne wido­ki „z pocz­tów­ki”, obok któ­rych sto­ją bud­ki z hot-doga­mi – bez­piecz­na kotwi­ca cywi­li­za­cji. Dru­ga jest czę­sto pre­zen­to­wa­na w pro­gra­mach roz­ryw­ko­wych. Natu­ra jawi się tam jako coś nie­zwy­kle nie­bez­piecz­ne­go, żywioł któ­re­go lepiej uni­kać bez spe­cja­li­stycz­ne­go przy­go­to­wa­nia oraz mnó­stwa dro­gie­go sprzę­tu. Zupeł­nie jed­nak zapo­mi­na­my o trze­ciej moż­li­wo­ści – praw­dzi­wym ducho­wym kon­tak­cie z przy­ro­dą, ponow­nym pod­łą­cze­niem się źró­dła życia; powro­tem do korze­ni. Ist­nie­ją gru­py i ludzie, któ­rzy szu­ka­ją takie­go wła­śnie kon­tak­tu. Są to myśli­cie­le, któ­rzy zna­leź­li spo­kój w swo­ich małych dom­kach nad sta­wa­mi gdzieś głę­bo­ko w pusz­czach; podróż­ni­cy dla któ­rych nie liczy się zdo­by­cie kolej­ne­go skraw­ka wiel­kie­go boru i sła­wa, tyl­ko coś bar­dziej oso­bi­ste­go. Wresz­cie gru­py rekon­struk­cyj­ne sta­ra­ją­ce się odtwo­rzyć pier­wot­ne leśne umiejętności.

Pro­jekt Tra­per­ska Sobo­ta został stwo­rzo­ny spe­cjal­nie dla rodzi­ców z dzieć­mi, któ­rzy szu­ka­ją praw­dzi­we­go kon­tak­tu – z natu­rą i samy­mi sobą. Głów­ną misją jest więc pro­pa­go­wa­nie wspól­ne­go spę­dza­nia cza­su w spo­sób nie­ba­nal­ny. Alter­na­tyw­ny, bo bez tele­fo­nów, nowo­cze­snych mate­ria­łów i innych dobro­dziejstw współ­cze­sne­go świa­ta – w naszym natu­ral­nym śro­do­wi­sku. Pró­ba zaszcze­pie­nia bak­cy­la przy­go­dy i roz­wi­ja­nia zain­te­re­so­wań innych, niż gry kom­pu­te­ro­we i oglą­da­nie tele­wi­zji. To tak­że pró­ba stwo­rze­nia prze­strze­ni na wzmoc­nie­nie rela­cji rodzic – dziec­ko, któ­ra umoż­li­wi lep­sze pozna­nie sie­bie nawza­jem. Oprócz wno­sze­nia do życia zarad­no­ści, ma wzmac­niać tak­że psy­chi­kę – kie­dy to pod­czas trud­nych zadań – u uczest­ni­ków natu­ral­nie poja­wiać się ma wia­ra w swo­je możliwości.

Tra­per­ska Sobo­ta to tak­że otwie­ra­nie oczu na to, co nas ota­cza. Dzię­ki spe­cjal­nej ścież­ce dydak­tycz­nej pro­wa­dzą­cej wprost do obo­zo­wi­ska gdzie odby­wa­ją się zaję­cia, zgłę­bia­na jest wie­dza na temat przy­ro­dy, ist­nie­ją­cych w niej mecha­ni­zmów i zależ­no­ści. Skut­ku­je to więk­szym zro­zu­mie­niem nasze­go miej­sca na pla­ne­cie. W swej isto­cie poprzez kom­plek­so­wość tema­ty­ki zajęć oraz rekre­ację, poma­ga rów­nież nabrać pod­sta­wo­wych umie­jęt­no­ści któ­re pozwo­lą w spo­sób bez­po­śred­ni obco­wać z natu­rą. Dzię­ki temu nasz pro­jekt daje moż­li­wość poczuć się jak tra­pe­rzy Ame­ry­ki Pół­noc­nej – wte­dy wła­śnie gdy zaczy­na­my obco­wać z przy­ro­dą w tra­dy­cyj­nym sty­lu, umysł otwie­ra się na bodź­ce pły­ną­ce z natu­ry. To nie­po­wta­rzal­ny duch lasu, mistycz­na moc dostęp­na tyl­ko dla nielicznych.

Wyobraź sobie, że spo­glą­dasz na roz­cią­ga­ją­cy się przed Tobą kra­jo­braz, cią­gną­ca się aż po hory­zont pusz­cza… uży­wa­jąc tra­dy­cyj­ne­go sprzę­tu i rów­nie tra­dy­cyj­nej wie­dzy, czu­jesz nagle, że zmie­nia się świa­do­mość, wypeł­nia­jąc się stop­nio­wo jed­nym i nie­wzru­szo­nym prze­czu­ciem – że wszyst­ko jest takie, jakie być powin­no. Doświad­czasz dosko­na­łe­go wto­pie­nia się w kra­jo­braz – bycia jego czę­ścią, niczym nie­zbęd­ny i ide­al­nie pasu­ją­cy ele­ment wiel­kiej ukła­dan­ki. Zani­ka strach, przy­tło­cze­nie – wyła­nia się za to jasny, spo­koj­ny umysł. Jesteś u sie­bie! Ponie­waż dro­ga do lasów i natu­ry zawsze jest dro­gą wgłąb sie­bie; zbli­że­niem do życia w jego naj­bar­dziej kla­sycz­nej for­mie. Jest zaczerp­nię­ciem z niej tego, cze­go do praw­dzi­wej cywi­li­za­cji nam bra­ku­je, gdyż cywi­li­za­cja to roz­wój, a roz­wo­ju nie osią­ga się poprzez odci­na­nie się od „sta­re­go”, lecz przez wydo­by­wa­nie z nie­go naj­cen­niej­szych nauk.

Uzdat­nia­nie wody oraz rybo­łów­stwo
Wia­do­mo powszech­nie, że woda jest nie­zbęd­na do życia. Nie ina­czej spra­wa ma się z życiem pro­wa­dzo­nym na leśnym szla­ku. Wędro­wiec prze­mie­rza­ją­cy knie­je, pozba­wio­ny dostę­pu do wody, czę­sto prze­pra­co­wa­ny w związ­ku z dużym wysił­kiem pod­czas budo­wa­nia obo­zo­wi­ska… szyb­ko ule­ga odwod­nie­niu, któ­re w skraj­nym przy­pad­ku może skoń­czyć się nawet śmier­cią. Dla­te­go też – w trak­cie dłu­gich wypraw – jeste­śmy nie­ja­ko zmu­sze­ni do czer­pa­nia życio­daj­ne­go pły­nu z nie­pew­nych źró­deł. Pod­czas pierw­szej czę­ści zajęć nauczy­my się pozy­ski­wać wodę z tere­nu. W dru­giej zaś czę­ści sobot­nie­go spo­tka­nia, korzy­sta­jąc z obec­no­ści wody poru­szy­my temat rybo­łów­stwa. A to dla­te­go, że nic tak nie cie­szy pod­czas wypraw w leśne ostę­py, jak smacz­ny posi­łek ze skład­ni­ków zdo­by­tych w tere­nie. Oprócz jagód, jeżyn czy grzy­bów, zna­leźć może­my tak­że… ryby. Smacz­ne, pożyw­ne i zdro­we – a tak­że bar­dzo pro­ste w przy­rzą­dze­niu, z pew­no­ścią zado­wo­lą każ­de­go kone­se­ra leśnej kuch­ni. Pod­czas tych zajęć pozna­my pro­ste i legal­ne meto­dy ich poło­wu. Nauczy­my się wią­zać haczy­ki i budo­wać zesta­wy, a tak­że czy­tać wodę, co zwięk­szy szan­se na uda­ne polowanie.

Kuch­nia obo­zo­wa
Czę­sto nie­do­ce­nia­ną umie­jęt­no­ścią na leśnym szla­ku jest sztu­ka kuli­nar­na. Oczy­wi­ście – dużą część dostęp­nych skład­ni­ków może­my zjeść na suro­wo, lecz nic tak nie popra­wia mora­le jak smacz­ny posi­łek. Zwłasz­cza, gdy za sobą mamy cięż­ki dzień. Nie­ste­ty czę­sto mło­dzi adep­ci leśne­go obo­zo­wa­nia oglą­da­ją wręcz komicz­ne przed­sta­wie­nia – w kocioł­ku lądu­ją źle dobra­ne skład­ni­ki, a na doda­tek pod wpły­wem zbyt ostre­go ognia po chwi­li się przy­pa­la­ją. W pani­ce – pod­czas spek­ta­ku­lar­ne­go lotu z nie­sta­bil­ne­go wie­sza­ka – chwy­co­ny za gorą­cą rącz­kę zosta­je kocio­łek… i wszyst­ko lądu­je na zie­mi, a mło­dy adept leśnej kuch­ni przez kolej­ne dni leczy opa­rze­nia. Pod­czas tych zajęć nauczy­my się budo­wać kon­struk­cje do zawie­sza­nia naszych naczyń, a tak­że palić odpo­wied­ni typ ogni­ska i dobie­rać do nie­go gatun­ki drew­na. Pozna­my tak­że prze­pi­sy na smacz­ne i pożyw­ne leśne dania. Oczy­wi­ście – nie zabrak­nie pre­zen­ta­cji metod przy­rzą­dza­nia posił­ków bez uży­cia naczyń, takie jak sma­że­nie na kło­dzie czy pie­cze­nie w dole ziem­nym. Pod­czas zajęć każ­dy z uczest­ni­ków zbu­du­je swo­ją kuch­nię obo­zo­wą i spró­bu­je przy­go­to­wać wybor­ne, leśne danie.

Pusz­cza Kny­szyń­ska to ogrom­ny teren leśny na Wyso­czyź­nie Bia­ło­stoc­kiej o powierzch­ni ok. 1050 km² (dru­gi pod wzglę­dem wiel­ko­ści obszar pusz­czań­ski zaraz po Pusz­czy Bia­ło­wie­skiej). Przez teren Pusz­czy prze­pły­wa rze­ka Supraśl wraz z dopły­wem Sokoł­dą. Bogac­two świa­ta zwie­rzę­ce­go i roślin­ne­go świad­czy o jej nie­po­wta­rzal­nym cha­rak­te­rze. Na tere­nie Pusz­czy Kny­szyń­skiej stwier­dzo­no wystę­po­wa­nie 23 zespo­łów leśnych i zaro­ślo­wych. Naj­czę­ściej wystę­pu­ją­ce to: bór igla­sty świe­ży, bór mie­sza­ny wie­lo­ga­tun­ko­wy i bór sosno­wy świe­ży. W drze­wo­sta­nie domi­nu­ją sosna i świerk. Inne wystę­pu­ją­ce czę­sto gatun­ki to brzo­za, olsza i dąb. Pusz­cza sta­no­wi osto­ję zwie­rzy­ny. Obok łosia, jele­nia, sar­ny, dzi­ka, bor­su­ka, bobra, wystę­pu­ją w niej rzad­kie gatun­ki, takie jak: ryś, wilk i żubr. Od 1974 r. w Pusz­czy Kny­szyń­skiej znaj­du­je się Osto­ja Żubra. Pusz­czań­skie sta­do liczy obec­nie aż 121 żubrów, któ­re żyją na wol­no­ści i jest to jeden z nie­licz­nych przy­kła­dów sta­da wol­no­ścio­we­go w Pol­sce. W Pusz­czy Kny­szyń­skiej żubry wystę­pu­ją na tere­nach nad­le­śnictw Kryn­ki i Wali­ły. Zde­cy­do­wa­nie łatwiej spo­tkać je zimą, kie­dy wycho­dzą z lasu na tere­ny otwar­te. Ten pięk­ny ssak stał się trwa­łym ele­men­tem fau­ny Pusz­czy Kny­szyń­skiej. Na obsza­rze Pusz­czy wystę­pu­je rów­nież co naj­mniej 38 gatun­ków lęgo­wych pta­ków. Dzie­więć gatun­ków wystę­pu­je w ilo­ści pozwa­la­ją­cej uznać ten teren za osto­ję o zna­cze­niu mię­dzy­na­ro­do­wym Natu­ra 2000. Są to: bocian czar­ny, trzmie­lo­jad, orlik krzy­kli­wy, jarzą­bek, cie­trzew, dzię­cioł czar­ny, dzię­cioł bia­ło­grz­bie­ty, dzię­cioł trój­pal­cza­sty i mucho­łów­ka mała. Wię­cej infor­ma­cji na temat Pusz­czy Kny­szyń­skiej moż­na zna­leźć pod adre­sem: www.wasilkow.pl

Zaję­cia odby­wa­ją się na tere­nie Nad­le­śnic­twa Wali­ły, oko­ło 30 kilo­me­trów od Bia­łe­go­sto­ku. Nad­le­śnic­two Wali­ły wcho­dzi w skład Regio­nal­nej Dyrek­cji Lasów Pań­stwo­wych w Bia­łym­sto­ku, poło­żo­ne jest na tere­nie woje­wódz­twa pod­la­skie­go, w powie­cie bia­ło­stoc­kim w gmi­nie Gró­dek. Od pół­no­cy Nad­le­śnic­two Wali­ły swym zasię­giem tery­to­rial­nym gra­ni­czy z Nad­le­śnic­twem Kryn­ki. Na wscho­dzie docho­dzi do gra­ni­cy pań­stwa. Od połu­dnia i połu­dnio­we­go zacho­du gra­ni­czy z Nad­le­śnic­twem Żed­nia. Pół­noc­no-zachod­nia część nad­le­śnic­twa gra­ni­czy z Nad­le­śnic­twem Supraśl. Ogól­na powierzch­nia nad­le­śnic­twa wyno­si 15 972,26 ha , w tym grun­ty leśne 14984,76 ha. Obsza­ry leśne nad­le­śnic­twa poło­żo­ne są w II Kra­inie Przy­rod­ni­czo – Leśnej Mazur­sko – Pod­la­skiej, 5 dziel­ni­cy Wyso­czy­zny Biel­sko-Bia­ło­stoc­kiej, w mezo­re­gio­nach Pusz­czy Kny­szyń­skiej oraz Wzgórz Sokól­skich. Lasy Nad­le­śnic­twa Wali­ły to kom­pleks sta­no­wią­cy część Pusz­czy Kny­szyń­skiej, a tak­że kom­plek­sy leśne nie zwią­za­ne z Pusz­czą oraz lasy powsta­łe wsku­tek zale­sie­nia grun­tów porol­nych. Zie­mie te przez wie­ki zaj­mo­wa­ła pusz­cza, cią­gną­ca się od bagien pole­skich przez gór­ny bieg Narwi, rze­kę Supraśl, zie­mie mię­dzy rze­ką Brzo­zo­wą i Sidrą do Bie­brzy, gdzie prze­cho­dzi­ła w Pusz­czę Jaćwie­ską. Zapra­sza­my do zapo­zna­nia się z histo­rią Nad­le­śnic­twa Waliły.